تسعیر ارز چیست؟

در دنیای پرتلاطم اقتصاد جهانی امروز، تبادلات مالی بین‌المللی و معاملات فرامرزی به امری روزمره و ضروری تبدیل شده‌اند. در این میان، یکی از مفاهیم کلیدی که نقش مهمی در این تعاملات اقتصادی ایفا می‌کند، "تسعیر ارز" است. تسعیر ارز فرآیندی است که طی آن ارزش پولی یک واحد ارزی به واحد ارزی دیگر تبدیل می‌شود. این مفهوم نه تنها برای شرکت‌های چندملیتی و سرمایه‌گذاران بین‌المللی حائز اهمیت است، بلکه برای افراد عادی که با ارزهای خارجی سر و کار دارند نیز اهمیت دارد.

در این مقاله، به بررسی دقیق مفهوم تسعیر ارز، اهمیت آن در اقتصاد جهانی، و تأثیرات آن بر کسب‌وکارها و معاملات بین‌المللی خواهیم پرداخت. همچنین، روش‌های مختلف تسعیر ارز و عوامل مؤثر بر نرخ‌های تبدیل ارز را مورد بحث قرار خواهیم داد. درک صحیح این مفهوم می‌تواند به افراد و سازمان‌ها در مدیریت بهتر ریسک‌های مالی و اتخاذ تصمیمات آگاهانه‌تر در معاملات بین‌المللی کمک کند.

تسعیر ارز چیست؟

تسعیر ارز فرآیندی است که در آن ارزش پولی یک واحد ارزی به واحد ارزی دیگر تبدیل می‌شود و در معاملات بین‌المللی و حسابداری شرکت‌ها اهمیت زیادی دارد. این مفهوم به شرکت‌ها کمک می‌کند تا دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی را ثبت کرده و تأثیر تغییرات نرخ ارز بر سود و زیان خود را محاسبه کنند.

تسعیر ارز به شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی این امکان را می‌دهد که میزان واقعی سود و فروش خود را ارزیابی کرده و ریسک‌های ناشی از نوسانات ارزی را مدیریت کنند. به طور کلی، تسعیر ارز ابزاری کلیدی برای مدیریت مالی و ارزیابی عملکرد در معاملات بین‌المللی به شمار می‌آید.

تفاوت تبدیل ارز و تسعیر ارز 

تفاوت اصلی بین تبدیل ارز و تسعیر ارز به شرح زیر است:

• تبدیل ارز:

در تبدیل ارز، واحد پول دارایی به صورت واقعی و فیزیکی تغییر می‌کند.

این فرآیند شامل مبادله واقعی یک ارز با ارز دیگر است.

معمولاً در معاملات روزمره و تبادلات ارزی واقعی استفاده می‌شود.

• تسعیر ارز:

در تسعیر ارز، دارایی یا بدهی ارزی ثابت می‌ماند و فقط مبنای ارزیابی و ارزش‌گذاری آن تغییر می‌کند.

این فرآیند برای ثبت و گزارش دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی در حسابداری و صورت‌های مالی استفاده می‌شود.

تسعیر ارز به معنای تبدیل ارزهای خارجی به ارز محلی بر اساس نرخ‌های روز است و در حسابداری برای ثبت دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی اهمیت دارد.

به طور خلاصه، تبدیل ارز یک عمل فیزیکی است، در حالی که تسعیر ارز یک فرآیند حسابداری و مالی است که برای ارزیابی و گزارش‌دهی استفاده می‌شود.
 

کاربرد تسعیر ارز

کاربردهای اصلی تسعیر ارز عبارتند از:

• محاسبه میزان واقعی سود و فروش شرکت‌ها: تسعیر ارز به شرکت‌ها کمک می‌کند تا سود و فروش خود را به صورت دقیق و واقعی محاسبه کنند.

• بررسی تأثیر تغییرات نرخ ارز بر عملیات مالی: از طریق تسعیر ارز، اثر نوسانات نرخ ارز بر فعالیت‌های مالی شرکت‌ها بررسی می‌شود.

• ثبت و گزارش دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی: تسعیر ارز در حسابداری برای ثبت و گزارش دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی شرکت‌ها استفاده می‌شود.

• تهیه صورت‌های مالی استاندارد: تسعیر ارز به شرکت‌ها کمک می‌کند تا اثرات تغییرات نرخ ارز را به صورت استاندارد در صورت‌های مالی خود منعکس کنند.

• کمک به شرکت‌های واردکننده و صادرکننده: شرکت‌هایی که در زمینه واردات و صادرات فعالیت می‌کنند، از تسعیر ارز برای محاسبات مالی خود استفاده می‌کنند.

• ارزیابی عملکرد شرکت‌های بورسی: با توجه به اهمیت شرکت‌های بورسی در اقتصاد، تسعیر ارز برای ارزیابی عملکرد این شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نحوه محاسبه تسعیر ارز در بازه های زمانی مختلف

برای محاسبه تسعیر ارز می توان در سه بازه زمانی روزانه، ماهیانه و سالیانه اقدام نمود، که در ادامه به معرفی هر یک از روش ها می‌پردازیم.

روش اول : ثبت ارز با نرخ ثابت

در این روش نرخ ارز در طول یک سال به صورت ثابت در نظر گرفته شده و معاملات با توجه به نرخ در نظر گرفته شده ثبت می‌گردد. در انتهای سال نیز حسابداران مانده‌های ارز را تسعیر می‌نمایند و سود و زیان شرکت را محاسبه خواهند نمود.

روش دوم : ثبت دوره ای نرخ متغیر ارز

در این روش نرخ ارز به صورت ماهیانه و یا بر اساس دوره مالی ثبت می‌گردد و سپس عملیات تسعیر ارز انجام می‌شود.

روش سوم : ثبت روزانه نرخ متغیر ارز

در این روش نوسانات نرخ ارز در هر روز ثبت شده و تسعیر ارز انجام می شود. این روش دارای در مقایسه با دو روش دیگر دقیق تر می باشد.

چگونه تسعیر ارز باعث سود و زیان می‌شود؟

تسعیر ارز می‌تواند به دو روش اصلی باعث ایجاد سود یا زیان شود:

• تغییرات نرخ ارز بین زمان معامله و زمان پرداخت:

اگر نرخ ارز در زمان پرداخت بیشتر از زمان معامله باشد، شرکت سود تسعیر ارز خواهد داشت.

اگر نرخ ارز در زمان پرداخت کمتر از زمان معامله باشد، شرکت متحمل زیان تسعیر ارز می‌شود.

• وضعیت مانده حساب ارزی پس از تسعیر:

اگر پس از تسعیر ارز، مانده حساب ارزی مثبت باشد، نشان‌دهنده سود است.

اگر مانده حساب ارزی منفی باشد، بیانگر زیان در انجام معاملات است.

مثال:

فرض کنید شرکتی کالایی را به قیمت 1000 دلار می‌فروشد و در زمان قرارداد، نرخ دلار 4000 تومان است. ارزش معامله 4 میلیون تومان ثبت می‌شود. اگر در زمان دریافت پول، نرخ دلار به 4500 تومان افزایش یافته باشد، شرکت 500,000 تومان سود تسعیر ارز خواهد داشت.

این سود و زیان ناشی از تسعیر ارز در صورت‌های مالی شرکت منعکس می‌شود و بر عملکرد مالی آن تأثیر می‌گذارد.
 

نحوه تنظیم ترازنامه تسعیر ارز در حسابداری

نحوه تنظیم ترازنامه تسعیر ارز در حسابداری به شرح زیر است:

ترازنامه تسعیر ارز مانند سایر ترازنامه‌ها بر اساس معادله حسابداری تنظیم می‌شود.

در این ترازنامه، اقلام پولی و غیرپولی درج می‌شوند.

اقلام پولی شامل موارد زیر هستند:

• وجه نقد

• حساب‌های دریافتنی و پرداختنی

• سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت

• تسهیلات مالی

اقلام غیر پولی شامل موارد زیر می‌شوند:

• موجودی کالا

• دارایی‌های ثابت مشهود

• سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت

اقلام پولی با نرخ ارز جاری در تاریخ ترازنامه تسعیر می‌شوند.

اقلام غیر پولی که به بهای تمام شده تاریخی ثبت شده‌اند، با نرخ ارز تاریخ انجام معامله تسعیر می‌شوند.تفاوت‌های ناشی از تسعیر اقلام پولی به عنوان سود یا زیان تسعیر ارز در صورت سود و زیان شناسایی می‌شود.در مواردی که شرکت قادر به تسویه بدهی ارزی نباشد، زیان تسعیر به بهای تمام شده دارایی مربوطه اضافه می‌شود.

برای اطمینان از صحت تنظیم ترازنامه تسعیر ارز، توصیه می‌شود از نرم‌افزارهای حسابداری مناسب استفاده شود و در صورت نیاز از متخصصان حسابداری کمک گرفته شود.

نحوه وارد کردن تسعیر ارز در کدینگ حسابداری

برای وارد کردن تسعیر ارز در کدینگ حسابداری، باید مراحل زیر را دنبال کنید:

• تعیین اطلاعات ضروری: هنگام ورود تسعیر ارز به سیستم کدینگ حسابداری، باید علاوه بر مبلغ ریالی، مقدار ارز، نوع ارز و نرخ آن را مشخص کنید.

• انتخاب روش تسعیر: بسته به نیاز شرکت، یکی از روش‌های زیر را انتخاب کنید:

• تسعیر روزانه ارز: برای دقت بالا و لحاظ کردن نوسانات روزانه قیمت

• تسعیر ماهانه ارز: با استفاده از میانگین قیمت ارز در ماه

• تسعیر ارز دوره مالی: استفاده از نرخ ارز در پایان دوره مالی

• تسعیر سالانه ارز: استفاده از نرخ ارز در پایان سال مالی

• صدور اسناد مالی: اسناد تسعیر ارز باید توسط حسابدار شرکت صادر شود. این اسناد می‌توانند موقت یا دائم باشند.

• استفاده از نرم‌افزار حسابداری: در نرم‌افزارهای حسابداری، امکان ثبت سند تسعیر وجود دارد. از این قابلیت برای حساب‌های ارزی داخلی و خارجی استفاده کنید.

• بستن حساب‌ها در پایان دوره مالی: در پایان دوره مالی سالانه، باید حساب‌ها و دفاتر مالی بسته شوند که این کار نیاز به صدور اسناد تسعیر دارد.

• ایجاد حساب‌های مرتبط: در ساختار کدینگ حسابداری، حساب‌های مرتبط با عملیات ارزی را ایجاد کنید. این می‌تواند شامل حساب‌های انتظامی برای ثبت اسناد تضمینی و حساب‌های واسط باشد.

برای اطمینان از صحت عملیات و رعایت استانداردهای حسابداری، توصیه می‌شود از متخصصان حسابداری کمک بگیرید یا در دوره‌های آموزشی مرتبط شرکت کنید.

جمع بندی 

عملیات تسعیر ارز در شرکت های بازرگانی با تجارت بین الملل امر مهم و ضروری است. با توجه به این که اکثر شرکت ها برای خرید و یا فروش محصولات خود به سایر کشورها در جهان معاملات ارزی انجام می‌دهند و از پول رایج کشورهای دیگر استفاده می‌نمایند و مطابق استانداردهای حسابداری کشور ایران، تمام رویداد های مالی در دفاتر حسابداری باید با واحد پول رایج کشور ثبت گردند، اهمیت بسیار بالای تسعیر ارز آشکار می‌شود.

با استفاده از تسعیر ارز حسابداران واحد پول سایر کشور ها را به واحد پول کشور ایران (ریال) خود تبدیل نموده و سپس مبلغ معاملات را به ریال در دفاتر حسابداری ثبت می‌نمایند. برای تسعیر ارز لازم است که نرخ ارز بررسی گردد، برای بررسی و انجام نرخ تسعیر ارز سه روش روزانه، ماهانه و سالانه وجود دارد.

بهترین روش برای ثبت معاملات ارزی خرید نرم افزار های حسابداری با قابلیت چند ارزی است. نرم افزار حسابداری قیاس با فراهم کردن این امکان شما را در مدیریت بهتر کسب و کارتان یاری می‌کند. برای خرید و دریافت مشاوره با کارشناسان ما در تیم فروش تماس بگیرید.