اظهارنامه مالیاتی چیست؟ راهنمای جامع ثبت اظهارنامه مالیاتی
اظهارنامه مالیاتی چیست؟ راهنمای جامع ثبت اظهارنامه مالیاتی
با توجه به اهمیت و نقش مالیات در ساختار مالی دولت، اظهارنامه مالیاتی به عنوان ابزاری مهم و ضروری در جمع‌آوری و ارزیابی درآمدها و ارائه اطلاعات مالیاتی مودیان معرفی می‌شود. اظهارنامه مالیاتی، سندی رسمی است که اشخاص حقیقی و حقوقی موظف‌اند هر ساله بر اساس قوانین و مقررات مالیاتی، مبالغ درآمد و معاملات خود را گزارش کنند و میزان مالیات قابل پرداخت خود را محاسبه نمایند. در این مقاله قیاس، به توضیح کلی و بررسی اهمیت اظهارنامه مالیاتی، افراد مشمول به ارائه اظهارنامه، مهلت ارسال و آموزش تکمیل و نحوه ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی می‌پردازیم.
اظهارنامه مالیاتی چیست؟
جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی
منظور از سال مالیاتی چیست؟
افراد موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی
انواع اظهارنامه مالیاتی
مدارک مورد نیاز برای ارسال اظهارنامه مالیاتی
مراحل ثبت نام الکترونیکی در نظام مالیاتی
مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی
آموزش تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی و شرکت‌ها
اظهارنامه مالیاتی چیست؟
اظهارنامه مالیاتی یک کارنامه مالی است که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات، به منظور محاسبه مالیات خود، به سازمان مالیاتی ارائه می‌شود. این اظهارنامه شامل اطلاعات و جزئیات مالی است که در آن درآمدها، هزینه‌ها، سرمایه، استهلاک و سایر عوامل مربوط به محاسبه مالیات ذکر می‌شوند. همچنین، اطلاعات شخصی مودیان مانند نام، آدرس، شماره شناسنامه و سایر اطلاعات مشخص کننده مودیان نیز باید در اظهارنامه عملکرد به طور دقیق وارد شود. پس از تکمیل اظهارنامه عملکرد، مودیان مالیاتی موظفند میزان مالیات قابل پرداخت را محاسبه، و مبلغ 25 درصد از سود و زیان معاملاتی خود را به عنوان مالیات به خزانه دولت واریز کنند.
جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی
ارسال اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی از طریق سامانه tax.gov.ir در ایران از چند سال قبل به عنوان روش اصلی و قانونی برای تسلیم اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی به کار گرفته شده است. بنابراین، همه مودیان مالیاتی باید در زمان مقرر، مطابق ماده ۱۹۲ قانون، اقدام به ارسال اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی کنند. در صورتی که مودی به هر دلیلی اظهارنامه مالیاتی را در مهلت مقرر تسلیم نکند و کد رهگیری دریافت نکند، مشمول جریمه غیرقابل بخشودگی خواهد شد. این جریمه برابر با ۳۰ درصد مالیات متعلقه برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل و ۱۰ درصد مالیات متعلقه برای اشخاص حقیقی است.
اطمینان از دقت و صحت اطلاعات مندرج در اظهارنامه بسیار مهم است، زیرا اگر اطلاعات اشتباه یا ناقص باشد، مودیان مالیاتی مورد بازرسی و بررسی دقیق قرار می‌گیرند و در صورت مشاهده نقص، تخلف یا تاخیر، امکان اعمال مجازات‌های مالیاتی وجود دارد. بنابراین، برای جلوگیری از وقوع جریمه، توصیه می‌شود، مودیان مالیاتی در زمان مقرر اظهارنامه مالیاتی خود را به صورت الکترونیکی ارسال و از تأخیر در تسلیم آن خودداری کنند.
منظور از سال مالیاتی چیست؟
سال مالیاتی یک دوره زمانی است که برای محاسبه و ارائه اظهارنامه مالیاتی استفاده می‌شود. این دوره زمانی اغلب با سال شمسی مطابقت دارد که معمولا در ایران از 1 فروردین تا 29 اسفند انجام می‌پذیرد. برای مثال، در صورت درنظر گرفتن ۱ فروردین تا ۲۹ اسفند به عنوان سال جاری، آن را به عنوان سال مالیاتی نیز در نظر می‌گیریم و برای تکمیل و تنظیم اظهارنامه مالیاتی، درآمدها و هزینه‌هایی که در این بازه زمانی (سال مالیاتی) بوجود آمده‌اند، مورد بررسی و ارائه قرار می‌گیرند.
توجه داشته باشید در برخی موارد، سال مالیاتی ممکن است با سال مالی یک شرکت یا سازمان هماهنگ نباشد. در این صورت، درآمدها و هزینه‌ها برمبنای محاسبه‌ای که توسط مراجع مالیاتی تعیین شده است، مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. بنابراین، برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی، علاوه بر شناسه ملی شرکت، شناخت سال مالیاتی مورد نظر نیز ضروری است تا اطلاعات مالی متعلق به آن دوره به درستی ارائه شوند.
چه افرادی موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی هستند؟
اشخاصی که موظف به ارائه اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی هستند عبارتند از:
- کلیه اشخاص حقیقی که در ایران مشغول به فعالیت هستند و معاف از مالیات نیستند.
- کلیه اشخاص حقوقی که در ایران مشغول به فعالیت هستند و معاف از مالیات نیستند، مانند شرکت‌ها و ناشران.
- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که در خارج از کشور مشغول به کار هستند و درآمد آن‌ها از داخل ایران است.
- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که خارج از کشور اقامت دارند اما درآمد آن‌ها از فعالیت‌های داخل ایران است.
- کلیه اتباع غیر ایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) که در ایران درآمد دارند، مشمول مالیات هستند.
شهرداری‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه در استان‌ها، سازمان‌ها و نهادهایی که از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند، کلیه موسسات و وزارت‌خانه‌ها، کارگران، صیادان، عشایر و شرکت‌های تعاونی دانش آموزی و دانشجویان از تسلیم اظهارنامه مالیاتی معاف هستند.
انواع اظهارنامه مالیاتی:
در حوزه مالیات بر درآمد، اظهارنامه‌ها به صور گوناگون براساس نوع و مشخصات مودیان تعریف شده‌اند؛ که عبارتند از:
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی موضوع ماده صد و ده قانون مالیات‌های مستقیم: این اظهارنامه برای شرکت‌ها و سایر اشخاص حقوقی استفاده می‌شود و بر اساس ماده 110 قانون مالیات‌های مستقیم تعریف شده است.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی گروه اول ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم: این اظهارنامه برای اشخاص حقوقی خاصی مانند بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل استفاده است.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه دوم ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم: این اظهارنامه برای اشخاص حقیقی استفاده می‌شود که از مزایای مالیاتی خاصی برخوردار هستند، مانند صندوق‌های بازنشستگی و بیمه تکمیلی.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه سوم ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم: این اظهارنامه، مختص صاحبان مشاغل کوچک است.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد املاک ویژه اشخاص حقیقی که درآمد املاک دارند: این اظهارنامه برای اشخاص حقیقی استفاده می‌شود که درآمد خود را از املاک و مستغلات کسب کرده‌اند.
- اظهارنامه مالیاتی انحلال شرکت طبق ماده ۱۱۴ و ۱۱۶ قانون مالیات‌های مستقیم: این اظهارنامه برای شرکت‌ها و واحدهایی استفاده می‌شود که در فرایند انحلال و خاتمه فعالیت قرار دارند.
مدارک مورد نیاز برای ارسال اظهارنامه مالیاتی
مدارک مورد نیاز برای ارسال اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی شامل موارد زیر است:
- صورت ترازنامه اشخاص حقیقی و حقوقی مشاغل گروه اول: در این مورد، اگر مبلغ خرید و فروش کالاهای شخص حقیقی و حقوقی در سال قبل بیشتر از سی میلیارد ریال باشد یا مبلغ خرید و فروش کالاها ده برابر درآمد مجموع مالیاتی بیشتر از سی میلیارد ریال باشد، صورت ترازنامه مورد نیاز است.
- صورت سود و زیان: این صورت باید میزان سود و زیان معاملاتی در یک دوره مالی مشخص را نشان دهد و به سازمان امور مالیاتی ارائه شود.
- گردش مالی کالاها و مواد اولیه: این مدرک نشان‌دهنده گردش مالی کالاها و مواد اولیه است که در پذیرش اظهارنامه عملکرد تأثیرگذار است.
- صورت قیمت تمام شده کالا و خدمات: شرکت‌های تولیدی و خدماتی باید صورت قیمت تمام شده کالا و خدمات را همراه با فرم اظهارنامه عملکرد ارائه کنند.
- بهای تمام شده: در شرکت‌های پیمانکاری و تولیدی، ارائه بهای تمام شده پروژه به ضمیمه فرم اظهارنامه الزامی است.
- شماره ثبت پلمپ دفاتر قانونی: برای ارسال اظهارنامه عملکرد، مودیان مالیاتی حقیقی و حقوقی باید شماره ثبت پلمپ دفاتر قانونی خود را نیز به آن ضمیمه کنند.
- پرداخت مالیات‌ها: مودیان مالیاتی باید مالیات‌هایی که در طول سال تحت عناوین مختلف مانند مالیات تکلیفی، مالیات ارزش افزوده و... پرداخت کرده‌اند را همراه مدارک به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.
- اطلاعات شخصی و آدرس: در اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی، ضروری است اطلاعات مربوط به محل کسب و آدرس مودیان مالیاتی به‌طور دقیق وارد شود.
مراحل ثبت نام الکترونیکی در نظام مالیاتی
خلاصه فرایند ثبت‌نام الکترونیک در نظام مالیاتی عموماً شامل مراحل زیر است:
- پیش ثبت‌نام الکترونیک: در این مرحله، اطلاعات پایه شما دریافت می‌شود و باید فرم ثبت نام اولیه را در سایت www.tax.gov.ir تکمیل کنید. پس از تایید اطلاعات، وارد مرحله بعدی می‌شوید.
- صحت‌سنجی اطلاعات: در این مرحله، اطلاعات ثبت شده توسط شما بررسی و صحت‌سنجی می‌شود. سازمان مالیاتی اطلاعات شما را با منابع مختلف سازمانی مقایسه و بررسی می‌کند. در صورت وجود مغایرت در اطلاعات، به شما اطلاع داده، و باید اصلاحات لازم را انجام دهید.
- تولید و ارسال اطلاعات کاربری: پس از تایید اطلاعات، برای شما یک نام کاربری و کلمه عبور ایجاد و این اطلاعات به صورت پیامک به شماره تلفن همراه ثبتی شما ارسال می‌شود. به خاطر داشته باشید که این اطلاعات حساس هستند و ضروری است که آن‌ها را محرمانه نگه دارید.
- ثبت‌نام نهایی: پس از دریافت اطلاعات کاربری، وارد سامانه ثبت‌نام الکترونیک شوید. در این مرحله، باید اطلاعات تکمیلی درباره بنگاه اقتصادی خود را وارد کنید. این اطلاعات شامل اطلاعات شعبه‌ها، انبارها، نمایندگی‌ها، مجوزها، اعضا و فعالیت‌ها خواهد بود. همچنین، می‌توانید اطلاعات پایه را که در مرحله پیش ثبت‌نام وارد کرده‌اید، ویرایش کنید. پس از تکمیل اطلاعات، با فشردن کلید تایید نهایی، فرایند ثبت نام الکترونیک کامل شده و شما می‌توانید از تمامی خدمات الکترونیک سازمان بهره‌برداری کنید.
مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی
طبق اعلام سازمان امور مالیاتی کشور، مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص حقیقی تا 31 خرداد ماه هر سال مالیاتی و مهلت ثبت نام اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص حقوقی که پایان سال مالی آن‌ها در اسفند ماه است، تا پایان 31 تیر ماه است. اظهارنامه مالیاتی باید در مهلت قانونی تعیین شده ارسال شود؛ در غیر این صورت، برای اشخاص حقیقی یا حقوقی که مشمول مالیات بر درآمد هستند، جریمه اعمال خواهد شد.
در صورت وجود اشکال یا ایراد در تکمیل اظهارنامه مالیاتی، مودیان محترم تا 30 روز فرصت دارند تا آن را ویرایش و اصلاح کنند. پس از ارسال اظهارنامه، اداره امور مالیات تا سه ماه فرصت دارد تا آن را بررسی کرده و نتیجه بررسی را در قالب برگه تشخیص اعلام کند.
در شرایطی که سال مالیاتی شما با سال مالیاتی رسمی تفاوت داشته و در اساسنامه شرکت یا موسسه نیز تعیین شده باشد، مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی براساس سال مالی اساسنامه تنظیم می‌شود. این نکته را نیز در نظر بگیرید که ممکن است قوانین و مقررات و همچنین مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی کشور تغییر کنند. پس بهتر است همواره قوانین را بررسی کنید و به تاریخ دقیق تحویل و مهلت تسلیم اظهارنامه توجه داشته باشید.
آموزش تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی و شرکت‌ها
در ادامه، قدم به قدم روند تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی و شرکت‌ها را همراه با تصویر بررسی می‌کنیم. با دنبال کردن این مراحل، می‌توانید به‌طور دقیق اظهارنامه مالیاتی خود را تکمیل و ارسال نمایید.
مرحله ۱: ورود به اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی و ثبت اظهارنامه جدید
ورود به سامانه الکترونیکی مالیات بر درآمد: ابتدا به سامانه الکترونیکی مالیات بر درآمد به آدرس tax.gov.ir در مرورگر وارد شوید. به منظور بهره‌برداری مناسب، بهتر است از مرورگر گوگل کروم استفاده کنید. سپس با استفاده از اطلاعات کاربری خود (کد کاربری، رمز عبور و کد رهگیری پیش ثبت نام) وارد حساب کاربری شوید.
ثبت اظهارنامه جدید: در منو، پس از انتخاب «پرونده عملکرد و ارزش افزوده» گزینه «ورود به اظهارنامه اشخاص حقوقی» را در صفحه انتخاب و روی گزینه ثبت اظهارنامه جدید و سپس ایجاد اظهارنامه جدید کلیک کنید.
مرحله ۲: تکمیل جداول اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی
جداول اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی به ترتیب زیر تکمیل می‌شوند:
فرم مشخصات شخص حقوقی: فرم مشخصات شخص حقوقی شامل اطلاعات هویتی، آدرس و اقامتگاه کنونی، اداره کل مرتبط و واحد مالیاتی است. بخشی از این اطلاعات به صورت خودکار توسط سامانه امور مالیاتی کشور تکمیل شده است، اما تکمیل فیلدهای دیگر مانند تابعیت و نوع مودی توسط مودی اجباری است.
فرم اطلاعات حساب‌های بانکی مربوط به فعالیت شخص حقوقی: فرم بعدی، فرم حساب‌های بانکی شخص حقوقی است که شامل اطلاعات مربوط به حساب‌های بانکی مرتبط با فعالیت شخص حقوقی می‌شود. اطلاعات این فرم براساس اطلاعات ثبت‌نام به صورت خودکار تکمیل شده و امکان ویرایش فیلدهای شماره‌حساب، نام بانک و نام شعبه وجود ندارد. در این مرحله تنها قادر به تکمیل گزینه‌های موجودی اول دوره، گردش حساب و مانده‌حساب هستید. در صورت نیاز به اصلاح اطلاعات این جدول، باید از طریق سامانه اقدام کنید. پس از ثبت اصلاحات و استفاده از عملیات به‌روزرسانی، اطلاعات به‌روزشده مجدداً بارگذاری خواهند شد.
فرم اطلاعات اختصاصی: در صفحه بعدی، فرم اطلاعات اختصاصی را تکمیل کنید. این فرم شامل سؤالاتی است که به اطلاعات اختصاصی مرتبط می‌شود و بیشتر این سؤالات به صورت بلی و خیر تعریف شده‌اند. به ازای هر سؤال و پاسخی که در نظر گرفته شود، جداول مربوطه در اظهارنامه فعال خواهند شد و تکمیل آن‌ها نیز اجباری خواهد بود.
جدول هیات مدیره: در این جدول، اطلاعات مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره قرار دارد. تکمیل اطلاعات این جدول اجباری است و بر اساس اطلاعات ثبت‌نام شما، به صورت غیرقابل ویرایش تکمیل می‌شود. در ابتدا، اطلاعات مدیرعامل باید در ردیف اول تکمیل شود.
جدول تعداد کارکنان: در این جدول، اطلاعات و تعداد کارکنان بخش تولید، خدمات، مالی، اداری و فروش وارد می‌شود.
جدول دفاتر قانونی: در جدول اطلاعات دفاتر قانونی مؤدی، اطلاعات فهرست دفاتر قانونی شامل دفاتر دستی و دفاتر ماشینی قرار دارد. تکمیل اطلاعات نوع دفتر، مرجع صدور و تاریخ ثبت در جدول 1-3 و تکمیل فیلدهای نام نرم افزار حسابداری در جدول 2-3 الزامی است.
جدول مجوزهای فعالیت: در جدول اطلاعات مجوزهای فعالیت‌های اقتصادی، در صورتی که در سؤال شماره 1 پاسخ «بلی» را انتخاب کنید، جدول اطلاعات اختصاصی فعال شده و تکمیل اطلاعات آن الزامی خواهد بود. اطلاعات این جدول بر اساس ثبت‌نام در سامانه سازمان امور مالیاتی و اطلاعات دریافتی از سازمان‌های صادرکننده مجوزها، به صورت غیرقابل ویرایش تکمیل شده‌اند و تنها می‌توانید نوع مجوز و تاریخ انقضای مجوز را ویرایش کنید. برای استفاده از سهم اتاق بازرگانی در محاسبه مالیات، ضروری است که حداقل یک مجوز از نوع کارت بازرگانی در این جدول ثبت شده باشد.
جدول پذیرش بورس: در جدول بعدی، جزئیات پذیرش بورس سهام در اظهارنامه مالیاتی حقوقی قرار دارد. در این جدول، مشخصات وضعیت پذیرش سهام، نوع بازار بورس و گواهی پذیرش سهام در بازار فرابورس را بنویسید. با تکمیل اطلاعات مورد نیاز در این جدول، امکان استفاده از مفاد ماده 143 در جدول معافیت‌ها و بخشودگی‌های مالیاتی فراهم خواهد شد.
جدول فهرست واردات و صادرات: اطلاعات مربوط به کالای وارد یا صادر شده را می‌توانید در این جدول وارد کنید.
جدول معافیت و بخشودگی: در جدول معافیت‌ها و بخشودگی‌های مالیاتی (کسر از مالیات)، در صورت ثبت پاسخ "بلی" برای "سؤال شماره 12" در جدول اطلاعات اختصاصی، تکمیل این جدول اجباری است. قابل ذکر است که بندهای 6 تا 11 این جدول بر اساس اطلاعات تکمیل شده در جدول (جزئیات پذیرش بورس سهام) فعال یا غیرفعال خواهند شد. در صورتی که شخص حقوقی سهام شناور آزاد در بورس سهام داشته باشد، درصد سهام شناور را برای تعیین نرخ مورد بخشودگی ثبت کنید. همچنین، اگر شخص حقوقی دارای سهام پذیرفته شده در بازار سهام نبوده، اما کالای آن در بازار کالا مورد مبادله قرار می‌گیرد، لطفاً این درصد را تکمیل نکنید.
جدول مالیات مقطوع: این جدول اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی، شامل درآمدهایی است که مالیات آن قبلاً به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت شده است. تکمیل اطلاعات مبلغ درآمد مقطوع، نوع درآمد مقطوع، سود و زیان درآمدهای مقطوع و مالیات پرداخت شده در این جدول اجباری است.
جدول ترازنامه: در این جدول اطلاعات مربوط به ترازنامه (صورت وضعیت مالی) مودی وارد می‌شود.