فرمول محاسبه شب‌ کاری + مبلغ حق شیفت شب طبق قانون کار ۱۴۰۴

اگر در شیفت شب کار می‌کنید یا برای کسب‌وکار خود نیروی شب‌کار دارید، احتمالاً این سؤال برایتان پیش آمده که حق شیفت شب چقدر است و چگونه باید محاسبه شب‌ کاری انجام شود؟

در قانون کار ایران، برای کسانی که بین ساعت ۱۰ شب تا ۶ صبح کار می‌کنند، مزایای خاصی در نظر گرفته شده که کارفرما موظف به پرداخت آن است. در این مقاله، به زبان ساده توضیح می‌دهیم شب‌کاری چیست، چه کسانی شامل آن می‌شوند، فرمول محاسبه شب‌ کاری چگونه است و مبلغ حق شیفت شب چگونه تعیین می‌شود.

همچنین با مثال عددی و بررسی حقوق نگهبانان شب‌کار، محاسبه شب‌ کاری را به‌صورت کامل برای شما شفاف می‌کنیم.

شب‌کاری یعنی چه و شامل چه ساعت‌هایی می‌شود؟

طبق ماده ۵۸ قانون کار ایران، شب‌کاری به ساعت‌هایی گفته می‌شود که کارگر در تاریکی شب مشغول به کار است. ساعات بین ۱۰ شب تا ۶ صبح، ساعات شب‌کاری محسوب می‌شود.

اگر بخشی از شیفت کاری شما در این بازه باشد (مثلاً حتی دو ساعت از شیفت شما)، شما مشمول قانون محاسبه شب‌ کاری خواهید شد. این قانون به منظور حفظ سلامت جسمی و روحی کارکنان وضع شده، چرا که کار در شب سخت‌تر و تاثیراتی بر خواب و سبک زندگی دارد.

قانون کار درباره محاسبه شب‌ کاری چه می‌گوید؟

مطابق ماده ۵۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران:
«کارگری که بین ساعت ۲۲ شب تا ۶ صبح کار انجام دهد، شب‌کار محسوب می‌شود و بابت این نوع کار باید ۳۵٪ اضافه بر مزد ساعتی عادی دریافت کند.»

بنابراین، اگر شما در شیفتی کار کنید که تمام یا بخشی از آن در بازه ۱۰ شب تا ۶ صبح باشد، کارفرما موظف است بابت هر ساعت شب‌کاری، ۳۵ درصد بیشتر از مزد عادی پرداخت کند.

نکات مهم در قانون محاسبه شب‌ کاری:

• اضافه پرداخت بابت شب‌کاری فقط به ساعات داخل بازه ۲۲ تا ۶ تعلق می‌گیرد.

• اگر شیفت کاری ترکیبی از روز و شب باشد (مثلاً ۸ عصر تا ۴ صبح)، فقط ساعات بین ۲۲ تا ۴ صبح مشمول قانون محاسبه شب‌ کاری است.

• قانون محاسبه شب‌ کاری شامل همه مشاغل می‌شود مگر موارد خاص استثناء شده.

فرمول محاسبه شب‌ کاری چیست؟

طبق قانون کار، برای هر ساعت کار در بازه شب‌کاری (۱۰ شب تا ۶ صبح)، باید ۳۵ درصد بیشتر از مزد ساعتی معمولی به شما پرداخت شود.

فرمول ساده محاسبه شب‌ کاری:
مزد شب‌کاری = مزد ساعتی × 1.35

برای مثال، اگر دستمزد ساعتی شما ۱۰۰ هزار تومان باشد، برای هر ساعت کار در شیفت شب، باید ۱۳۵ هزار تومان دریافت کنید.

مثال عملی محاسبه شب‌ کاری:

فرض کنید:
حقوق ماهیانه شما ۱۰ میلیون تومان است
ساعات کاری ماهانه ۲۲۰ ساعت (حد استاندارد)

مزد ساعتی شما:
۱۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ ۲۲۰ = ۴۵,۴۵۴ تومان

اگر ۳۰ ساعت در ماه شب‌کاری داشته باشید:
مبلغ اضافه بابت شب‌کاری = ۳۰ × (۴۵,۴۵۴ × ۰.۳۵) ≈ ۴۷۶,۲۲۷ تومان

این مبلغ باید به صورت جداگانه در فیش حقوقی شما ثبت شود، نه جزو حقوق پایه.
 

مثال واقعی برای محاسبه حقوق شیفت شب (ویژه نگهبان‌ها و کارگران شیفتی):

در بسیاری از مشاغل مثل نگهبان‌ها، نیروهای حراست، اپراتورها و پرسنل شیفتی کارخانه‌ها، ساعات کاری معمولاً به‌صورت شیفتی است و بخشی از این شیفت‌ها در بازه ساعات شب‌کاری (بین ساعت ۲۲ تا ۶ صبح) قرار می‌گیرد. در این شرایط، کارفرما موظف است علاوه بر حقوق پایه، مبلغ اضافه‌ای به عنوان حق شب‌کاری به کارکنان پرداخت کند.

برای درک بهتر نحوه محاسبه شب‌ کاری، به یک مثال عملی توجه کنید:

فرض کنید نگهبان یک شرکت هستید که حقوق پایه ماهانه شما ۸ میلیون تومان است و ماهانه ۲۴۰ ساعت کار می‌کنید (که یک مقدار معمول برای ساعات کاری شیفتی است). از این ۲۴۰ ساعت، ۹۰ ساعت مربوط به ساعات شب‌کاری (بین ساعت ۲۲ تا ۶ صبح) می‌شود.

گام اول: محاسبه مزد ساعتی
ابتدا باید مزد ساعتی خود را حساب کنید:

حقوق پایه ماهانه ÷ کل ساعات کاری ماهانه = مزد ساعتی

         ۸,۰۰۰,۰۰۰ ÷ ۲۴۰ = ۳۳,۳۳۳ تومان  

گام دوم: محاسبه مبلغ اضافه بابت شب‌کاری
طبق قانون، به هر ساعت کار در بازه شب‌کاری، ۳۵ درصد اضافه بر مزد ساعتی تعلق می‌گیرد:

مبلغ اضافه بابت شب‌کاری = تعداد ساعات شب‌کاری × (مزد ساعتی × ۰.۳۵)  

                        = ۹۰ × (۳۳,۳۳۳ × ۰.۳۵)  

                        = ۹۰ × ۱۱,۶۶۶  

                        ≈ ۱,۰۴۹,۹۹۵ تومان  

نتیجه:
علاوه بر حقوق پایه ۸ میلیون تومانی، شما باید حدود ۱ میلیون تومان دیگر به عنوان حق شب‌کاری دریافت کنید. این مبلغ باید جداگانه در فیش حقوقی ذکر شود و نباید با حقوق پایه ترکیب شود.برای راحتی بیشتر، می‌توانید از نرم‌ افزار حقوق و دستمزد قیاس استفاده کنید که به‌صورت خودکار ساعات شب‌کاری را شناسایی و مبلغ دقیق آن را محاسبه می‌کند.

راهکار ساده‌تر: نرم‌افزار حسابداری برای محاسبه خودکار شب‌کاری

محاسبه دستی شب‌کاری مخصوصاً با تعداد کارکنان زیاد یا شیفت‌های چرخشی، دشوار و مستعد خطا است. نرم‌افزارهای حسابداری مانند نرم‌افزار حقوق و دستمزد قیاس، با وارد کردن ساعت شروع و پایان شیفت، خودکار بخش شب‌کاری را تشخیص داده و مبلغ ۳۵ درصد اضافه را محاسبه می‌کنند.

مزایای استفاده از نرم‌افزار برای محاسبه شب‌ کاری:

• صرفه‌جویی در زمان و جلوگیری از خطا

• تطابق کامل با قانون کار

• ثبت دقیق در فیش حقوقی

• گزارش‌گیری حرفه‌ای برای حسابدار یا مدیر مالی

آیا مالیات به حق شیفت شب تعلق می‌گیرد؟

یکی از سوالات پرتکرار درباره حق شب‌کاری و محاسبه شب کاری این است که آیا مبلغ اضافه‌ای که به عنوان فوق‌العاده شب‌کاری دریافت می‌شود، مشمول مالیات بر درآمد می‌شود یا خیر؟

طبق قانون مالیات‌های مستقیم ایران، تمام درآمدهای کارکنان که شامل حقوق پایه، فوق‌العاده‌ها و مزایای مستمر می‌شود، مشمول مالیات حقوق هستند. بنابراین، حق شب‌کاری نیز جزو درآمد مشمول مالیات محسوب می‌شود و کارفرما موظف است مبلغ مالیات را از کل حقوق (شامل حق شب‌کاری) کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.

این یعنی:

• مبلغ حق شب‌کاری به عنوان بخشی از مجموع درآمد مشمول مالیات شما در نظر گرفته می‌شود.

• مالیات بر این مبلغ طبق نرخ‌های تعیین شده در قانون مالیات‌های مستقیم محاسبه و کسر می‌شود.

• حق شب‌کاری برخلاف برخی مزایا، معاف از مالیات نیست و در فیش حقوقی به صورت جداگانه ولی همراه با مالیات کسر شده نشان داده می‌شود.

در نتیجه، دریافت حق شب‌کاری باعث افزایش پایه مالیاتی شما می‌شود و مقدار مالیات بر درآمد پرداختی شما را افزایش می‌دهد، اما کارفرما موظف است این موضوع را به درستی در محاسبه مالیات لحاظ کند تا مالیات اضافی یا کمتر پرداخت نشود.
 

جمع‌بندی

محاسبه شب‌ کاری یکی از موضوعات مهم در حقوق و دستمزد است که باید براساس قانون کار انجام شود. پرداخت ۳۵ درصد اضافه‌ حقوق برای ساعات ۱۰ شب تا ۶ صبح، حق قانونی کارکنان است.

استفاده از فرمول‌های ساده و مثال‌های عملی به شما کمک می‌کند محاسبه شب‌ کاری را درست انجام دهید. نرم‌افزارهای حسابداری این فرایند را سریع، دقیق و بدون اشتباه انجام می‌دهند.

آگاهی از اینکه حق شب‌کاری مشمول مالیات است و باید جداگانه در فیش حقوقی ذکر شود، به شما کمک می‌کند حقوق خود را درست پیگیری کنید.

سوالات متداول درباره محاسبه شب‌ کاری

۱. حق شیفت شب شامل همه کارکنان می‌شود؟

بله، طبق قانون کار، همه کارکنانی که بین ۲۲ تا ۶ صبح کار می‌کنند مشمول حق شب‌کاری هستند.

۲. فقط ساعات کار بین ۲۲ تا ۶ شامل محاسبه شب‌ کاری می‌شود؟
دقیقاً، فقط ساعات این بازه مشمول ۳۵ درصد اضافه پرداخت است.

۳. اگر شیفت ترکیبی از روز و شب باشد، چگونه محاسبه می‌شود؟
فقط ساعات شب (بین ۲۲ تا ۶) به صورت جداگانه با ۳۵ درصد اضافه محاسبه می‌شود.

۴. حق شب‌کاری باید جدا از حقوق پایه پرداخت شود؟
بله، این مبلغ باید به صورت مجزا در فیش حقوقی مشخص گردد.

۵. آیا حق شب‌کاری مشمول مالیات می‌شود؟
بله، این مبلغ جزو درآمد مشمول مالیات است.

۶. نرم‌افزارهای حسابداری چگونه به محاسبه شب‌ کاری کمک می‌کنند؟
با وارد کردن ساعات کاری، خودکار ساعات شب‌کاری را تشخیص داده و مبلغ حق شیفت شب را دقیق محاسبه می‌کنند.