حسابداری منابع انسانی

حسابداری منابع انسانی، در واقع کاربرد مفاهیم سیستم اطلاعات حسابداری در محدوده مدیریت نیروی انسانی است. این حسابداری معیار سنجش و گزینش هزینه و ارزش گذاری نیروی انسانی به عنوان منابع اصلی هر موسسه است. هزینه های نیروی انسانی، نظیر سایر هزینه ها از دو بخش هزینه های جاری و سرمایه ای تشکیل می شود اندازه گیری عملکرد نیروی انسانی نیز جزء اصلی سیستم کنترل حسابداری مدیریت است.

برنامه ریزی مناسب و تصمیم های کنترلی نیازمند اطلاعات مرتبط با نحوه کارکرد بخش های مختلف سازمان است. برای مؤثر بودن عملکرد، سیستم های کنترل حسابداری مدیریت باید مدیران و کارکنان را جهت دستیابی به اهداف سازمانی ترغیب کند. ارزیابی عملکرد و پاداش، عناصر کلیدی ترغیب کارکنان است. شیوه های مدیریت جامع، به وسیله شرکت هایی که علاقه مند به افزایش بقای آتی خود از طریق داشتن کیفیت و بهبود مستمر اولویت های استراتژیک خود هستند، به اجرا گذارده می شوند.

سیستم ارزیابی متوازن که اصطلاحاً BSC نیز نامیده می شود؛  با استفاده از معیارهای مالی و غیرمالی چهارسازه از عملکرد شامل: مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری شرکت را ارزیابی می کند.اهمیت موضوع حسابداری منابع انسانی از آنجا ناشی می شود که

1_ تاکنون در ایران پژوهشی در زمینه نقش اطلاعات حسابداری منابع انسانی روی سازه های سیستم ارزیابی متوازن انجام نشده است، لذا موضوع این مقاله بدیع و جدید است؛

2_  در ایران، نیروی انسانی از جمله مهمترین عوامل تولید تاثیرگذار در تعیین بهای تمام شده کالا و خدمات محسوب می شود؛

3_  کشورهای کمتر توسعه یافته ، از جمله ایران، مبالغ زیادی را جهت پرورش و آموزش کارکنان متخصص صرف می نمایند ؛

4_  سیستم حسابداری مرسوم، اطلاعات منابع انسانی را نشان نمی دهد؛

5_  سیستم ارزیابی متوازن ابزاری نوین در ارزیابی عملیات مدیران در به کارگیری منابع فیزیکی و انسانی است و

6_  تاکنون مطالعه مبسوطی در زمینه نقش اطلاعات منابع انسانی در ارزیابی عملکرد شرکت ها صورت نگرفته است و لذا این مطالعه به گسترش معلومات و ادبیات موضوع کمک می نماید

مبانی نظری

حسابداری منابع انسانی، مولود نیازهای عصر خود، رشد و گسترش دانش بشری و نیز نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری است.

تحقیقات در این زمینه از سال 1960 میلادی آغاز شده و همگام با مکتب"مدیریت منابع انسانی " گسترش یافته است. این مکتب انسان را به عنوان یکی از منابع با ارزش هر سازمان مورد توجه خاص قرار داده و معتقد به رفتاری شایسته و متناسب با ارزش مادی و معنوی وی است. از سوی دیگر، حسابداری منابع انسانی، بحث سیستم کنترل استراتژیک شرکت است.

یک سیستم کنترلی می تواند به عنوان"سیستم مدیریت عملکرد" برای سازمان، به عنوان یک قسمت یا یک بخش و یا حتی یک فرد ، عمل کند. توجه اساسی سیستم کنترلی بر وجود هدف، تاکید دارد. برای همه جنبه های مهم عملکردی، باید شاخص های اندازه گیری وجود داشته باشد که در برگیرنده شش جنبه کلیدی از عملکرد سازمانی، و شامل: بازارها، تولیدات، منابع، فرهنگ سیستم های مدیریتی و عملیاتی است.

کپلن و نورتن درکتاب خود موضوع" همسویی "واحدهای سازمانی را نیز برای دستیابی به موفقیت بررسی کرده اند. آن ها شرط لازم برای موفقیت استراتژی در یک سازمان را درک کافی کارکنان واحد از استراتژی شرکت عنوان کرده اند. جزء اساسی سیستم ارزیابی متوازن، ترکیب متقابل سازه های سنجش عملکرد و اهداف راهبردی است. بانکر و دیگران معیارهای راهبردی مرتبط را موجب تاثیرگذاری بر ارزیابی عملکرد می دانند. همچنین، شرکت ها سیستم ارزیابی متوازن، را برای توسعه اجرا و کنترل استراتژی از طریق استفاده متوازن از معیارهای مالی و غیرمالی، به کار می برند. هر یک از این چهار سازه(مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری) روابط علت و معلولی با هم دارند.

تحقیقات داخلی

اعتمادی و شهریاری" تأثیر اطلاعات حسابداری منابع انسانی بر رفتار استفاده کنندگان اطلاعات در ایران" را به صورت توصیفی_تحلیلی بررسی نمودند. آنها به این نتیجه رسیدند که ارائه اطلاعات حسابداری منابع انسانی در یادداشت های پیوست صورت های مالی و گزارش های حسابداری بیشترین تأثیر را بر رفتار مدیران ، سرمایه گذاران تحلیلگران و اعتبار دهندگان دارد

خانی بررسی" تاثیر ارائه اطلاعات حسابداری منابع انسانی در عملکرد مدیریت و از دیدگاه مدیران با سابقه سازمان های دولتی در ایران " را بررسی نمود. نتایج پژوهش وی نشان می دهد که ارائه اطلاعات حسابداری منابع انسانی بر پنج مرحله عمل کنترل و برنامه ریزی مدیریت ؛ یعنی مرحله شناسا یی و تعریف مسائل، مرحله پژوهش برای راه حل های مختلف، مرحله ارزیابی راه حل های مختلف، مرحله انتخاب از میان راه حل های ارزیابی شده و مرحله گزارش بر مبنای اقدامات انجام شده و نتایج حاصله، تاثیر معنی داری(از نظر آماری) دارد.

شیبانی در پژوهشی با عنوان"بررسی تحلیلی امکان)قابلیت(اعمال رو ش های ارزشیابی حسابداری منابع انسانی" به امکان سنجی و چگونگی گسترش کاربرد روش های معتبر و با اطمینان برای اندازه گیری ارزش منابع انسانی در ایران پرداخت. نتایج پژوهش نشان داد امکان اجرای مدل هایی از حسابداری منابع انسانی، که ارزش یکایک کارکنان برای شرکت را مشخص می کند، بسیار پر هزینه و عملاً غیرممکن است و تنها می توان از مدل بهای تمام شده تحصیل برای هزینه یابی منابع انسانی شرکت ها استفاده کرد.

حسن قربان تحقیقی پیرامون " ارزیابی تأثیر اجرای سیستم اطلاعات حسابداری منابع انسانی بر تصمی مگیری های مدیران و سرمایه گذاران" را دنبال نمود. وی به این نتیجه رسید که ارائه اطلاعا ت مذکور در گزار شهای حسابداری بیشترین تأثیر را بر رفتار مدیران و سرمایه گذاران دارد.

نتیجه گیری

نتایج حاصل از این پژوهش، حاکی از آن است که صرف نظر از اندازه و نوع شرکت و تحصیلات و تجربه مدیران، بین اطلاعات هزینه یابی منابع انسانی و سازه های سیستم ارزیابی متوازن رابطه مثبت معنی داری وجود دارد.
از لحاظ اندازه و نوع شرکت ، تحصیلات وسابقه خدمت مدیران ، بین اکثر شاخص های هر سازه و اطلاعات هزینه یابی منابع انسانی رابطه مثبت معنی دار وجود دارد. بینش های کاربردی این پژوهش حاکی از اهمیت نقش اطلاعات هزینه یابی منابع انسانی روی سازه های سیستم ارزیابی متوازن شرکت هاست. از این رو، لازم است شرکت ها به منابع انسانی و توانمندی ناشی از نیروی انسانی خود بیشتر توجه کنند. لذا سابقه خدمت و تحصیلات عالی مدیران منابع انسانی بر رابطه سازه رشد ویادگیری و اطلاعات هزینه یابی منابع انسانی تاثیرگذار است. همچنین، اندازه و نوع شرکت بر رابطه هزینه یابی حسابداری منابع انسانی و سازه ها تاثیرگذار است.