هر آنچه درباره‌ی ترازنامه باید بدانید

هر آنچه درباره‌ی ترازنامه باید بدانید

تعریف ترازنامه:

ترازنامه صورتی است که وضعیت داراییها، بدهیها و سرمایه مالک یا مالکان یک واحد اقتصادی را در یک تاریخ معین نشان می دهد.

ترازنامه ها یکی از مهم ترین گزارشات مالی است که وضعیت بدهی و سرمایه، دارایی، یه واحد تجاری را در تاریخ مشخص نمایش می دهد. به توصیف دیگر با توجه به اینکه ترازنامه وضعیت مالی شرکت را در یک زمان معین نمایش می دهد می توان آن را مانند یک تصویر از وضعیت واحد تجاری نیز معرفی نمود.

انواع ترازنامه ها :

ترازنامه ها را می توان به دو شکل زیر ارائه نمود:

الف-  شکل حساب:

همانگونه که اطلاع دارید شکل حساب، مطابق حرف T در زبان انگلیسی می باشد. در این روش، سرفصل های مربوط به دارایی ها در سمت راست ترازنامه و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه نمایش داده می شود.در این روش بیشتر بر روی معادله حسابداری تاکید می شود و باید جمع ارقام سمت راست ترازنامه با جمع اقلام سمت چپ ترازنامه برابر باشد. این نوع شکل ارائه ترازنامه، بر روی معادله حسابداری تأکید دارد. در صورت های مالی تهیه شده در ایران بیشتر از شکل حسابی برای ارائه ترازنامه استفاده می شود. در شکل زیر نمونه ای واقعی از این نوع ترازنامه مشاهده می شود:

ب) شکل گزارشی:

در این روش قسمت چپ ترازنامه یعنی حساب بدهی ها و حقوق صاحیان سهام در زیر سرفصل های دارایی آورده می شود.در شکل زیر نمونه ترازنامه گزارشی را مشاهده می کنید:

اقلام تشکیل دهنده ترازنامه :

هر ترازنامه ای فارغ از شکل گزارشی یا حسابی آن، باید شامل اطلاعات زیر باشد:

۱- عنوان:

عنوان ترازنامه شامل سه سطر جداگانه به شکل زیر است:

• نام کامل واحد اقتصادی: که در ردیف اول عنوان نوشته می شود.
• نام گزارش یا صورت حساب مالی :نام این گزارش “ترازنامه” می باشد و در دومین سطر عنوان، ذکر می شود.
• تاریخ گزارش :در سطر سوم عنوان، تاریخ آخرین روزی که این گزارش نمایش می دهد، ذکر می شود. این مورد باید به تاریخ خاصی اشاره داشته باشد و نه به دوره زمانی خاصی. به عنوان مثال باید این قسمت به شکل یکی از تاریخ های زیر نوشته شود:
•  

به تاریخ ۲۹/۱۲/۱۳۹6 یا در تاریخ ۲۹/۱۲/۱۳۹6

۲- واحد اندازه گیری :

واحد اندازه گیری استفاده شده جهت ثبت رویدادهای مالی، باید در ترازنامه تهیه شده نمایش داده شود. این واحد در حال حاضر در ایران ریال می باشد و در کشورهای دیگر با توجه به واحد پولی آن کشور، واحد اندازه گیری متفاوت می باشد.

۳- بخش حساب ها:

در این قسمت از ترازنامه مانده هر یک از حساب های مربوط به گروه دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام نمایش داده می شود.

در صورتی که ترازنامه به شکل حساب تهیه شده باشد،  در سمت راست آن ابتدا دارایی ها و در سمت چپ آن، در قسمت بالا، ابتدا بدهی ها و در زیر آن ها حقوق صاحبان سهام نمایش داده می شود.در صورتی که ترازنامه به شکل گزارش تهیه شده باشد ابتدا دارایی ها نمایش داده می شوند، بعد از آن حساب بدهی ها در زیر دارایی ها نمایش داده می شود و در نهایت حقوق صاحبان سهام آورده می شود.

نکته: در بخش دارایی ها ابتدا دارایی های جاری و سپس دارایی های بلند مدت ذکر می شود و در بخش بدهی ها نیز ابتدا بدهی های جاری و سپس بدهی های بلند مدت ذکر می گردد.

(جهت اطلاع درباره مفاهیم جاری و بلند مدت به مقاله “طبقه بندی دارایی ها و بدهی ها و تعریف آن ها” مراجعه نمایید).

۴- جمع حساب ها:

پس از وارد کردن اطلاعات در ترازنامه باید جمع نهایی هر ستون نوشته شود. در نوشتن جمع نهایی باید موارد زیر رعایت شود:

1. در ترازنامه به شکل حساب، جمع دوطرف ترازنامه همیشه باید با هم مساوی می باشند
2.  در ترارنامه به شکل گزارش باید جمع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام با جمع دارایی ها برابر باشد.
3. زیر جمع نهائی  دو خط موازی کشیده می شود.

چگونه یک ترازنامه قابل قبول بنویسیم؟

  هیات مدیره شرکت باید پس از انقضای سال مالی ، اسناد ذیل را تنظیم کند و اقلاَ بیست روز قبل از تاریخ مجمع عمومی عادی سالانه در اختیار بازرسان قرار دهد. این اسناد که نمایانگر حساب های شرکت اند، از قرار ذیل اند : 1. صورت دارایی و دیون شرکت در پایان سال 2. ترازنامه 3. حساب عملکرد 4. حساب سود و زیان شرکت 5. گزارشی درباره فعالیت و وضع عمومی شرکت طی سال مالی مزبور. سوالی که ممکن است مطرح شود این است که روش تنظیم حساب ها به چه صورت است ؟ روش تنظیم 1/ حساب عملکرد و 2/ حساب سود و زیان و 3/ ترازنامه شرکت باید همان شکل و روش های ارزیابی سال مال قبل باشد، اگر قرار باشد که روش حسابداری تغییر یابد، باید اسناد مذکور هم به روش قدیم و هم به روش جدید تنظیم گردد. اگر مجمع عمومی با توجه به گزارش هیات مدیره و بازرسان روش جدید را تصویب نمود، از سال بعد فقط از روش جدید استفاده خواهد شد.

• نکات لازم الرعایه در تنظیم ترازنامه شرکت

1. باید استهلاک اموال و اندوخته قانونی در نظر گرفته شود، حتی اگر پس از در نظر گرفتن آن ها، سودی برای تقسیم بین سهامداران باقی نماند. ( ماده 234 ل. ا. ق. ت ) 2. پایین آمدن ارزش دارایی ثابت به هر علتی که باشد، باید در استهلاکات منظور گردد. ( ماده 234 ل. ا. ق. ت ) 3. تعهداتی که شرکت آن ها را تضمین کرده است یا به عبارت دیگر ضمانت دیگر ضمانت آن ها را بر عهده گرفته است ، باید با قید مبلغ در ذیل ترازنامه آورده شود. ( ماده 235 ل. ا. ق. ت ) 4. هزینه های تاسیس شرکت باید قبل از تقسیم هر گونه سود مستهلک شود. ( ماده 236 ل. ا. ق. ت ) 5. هزینه های افزایش سرمایه نیز باید حداکثر تا پنج سال از ایجاد هزینه مستهلک شود. ( ماده 236 ل. ا. ق. ت ) 6. در شرکت های سهامی عام هیات مدیره مکلف است که به 1/ حساب های سود و زیان و 2 / ترازنامه شرکت گزارش حسابداران رسمی را ضمیمه کند. حسابداران رسمی باید 1 / درباره حساب های شرکت اظهار نظر کنند، 2 / گواهی نمایند که کلیه دفاتر و اسناد و صورت حساب های شرکت و توضیحات مورد لزوم در اختیار آن ها قرار داشته و 3/ گواهی نمایند که حساب های سود و زیان و ترازنامه تنظیم شده از طرف هیات مدیره وضع مالی شرکت را به نحو صحیح و روشن نشان می دهد. ( ماده 242 ل. ا. ق. ت )

• سود

سود اقسامی از قرار ذیل دارد : 1. سود خالص ( سود ویژه سالانه ) : درآمد حاصل در همان سال مالی منهای کلیه هزینه ها و استهلاکات و ذخیره ها . ( ماده 237 ل. ا. ق. ت ) نام دیگر سود خالص، سود ویژه سالانه است. 2. سود قابل تقسیم : سود خالص سال مالی شرکت منهای زیان های سال های مالی قبل و اندوخته قانونی و سایر اندوخته های اختیاری به علاوه سود قابل تقسیم سال های قبل که تقسیم نشده است. ( ماده 239 ل. ا. ق. ت ) 3. سود تقسیم شده : اگر شرکت سود قابل تقسیم داشته باشد، مجمع عمومی پس از تصویب حساب های سال مالی، مبلغی از آن را که باید بین سهامداران تقسیم شود تعیین خواهد نمود . همچنین مجمع عمومی می تواند تصمیم بگیرد که مبالغی از اندوخته های اختیاری بین صاحبان سهام تقسیم شود. ( ماده 240 ل. ا. ق. ت )

• روند تقسیم سود و اندوخته های اختیاری بین سهامداران

1. تصمیم درباره میزان سود و اندوخته های اختیاری که قرار است تقسیم گردد با مجمع عمومی عادی شرکت است. ( ماده 240 ل. ا. ق. ت ) 2. در تصمیم مجمع عمومی راجع به تقسیم اندوخته های اختیاری باید صریحاَ قید شود که مبالغ مورد نظر از کدام یک از اندوخته ها باید برداشت و تقسیم گردد. ( ماده 240 ل. ا. ق. ت ) 3. هر سودی که بدون رعایت مقررات تقسیم شود منافع مرهوم تلی خواهد شد. ( ماده 240 ل. ا. ق. ت ) 4. در وهله اول 1/ نحوه تادیه سود قابل تقسیم توسط مجمع عمومی تعیین می شود و 2/ اگر مجمع عمومی در خصوص نحوه تادیه تصمیمی نگرفته باشد، هیات مدیره نحوه تادیه را تعیین خواهد نمود. ( ماده 240 ل. ا. ق. ت ) 5. در هر حال تادیه سود به صاحبان سهام باید ظرف هشت ماه پس از تصمیم مجمع عمومی راجع به تقسیم سود انجام پذیرد. ( ماده 240 ل. ا. ق. ت ) 6. در صورت وجود منافع برای شرکت، باید حداقل ده درصد از سود ویژه سالانه ( سود خالص) بین صاحبان سهام تقسیم شود. ( ماده 90 ل. ا. ق. ت ) البته این در صورتی است که پس از وضع زیان ها و هزینه ها و استهلاکات، این میزان سود برای تقسیم باقی بماند..